A9: Zonde of zegen?

Door • Amstelveenz • dinsdag 15 september 2015 om 11:40

AMSTELVEEN - Het is een van de grootste projecten uit de geschiedenis van  Amstelveen: de toekomstige verbreding van Rijksweg A9.  In ‘Dossier A9’ volgt en beschrijft AmstelveenZ de ontwikkelingen rond de veelbesproken verkeersader die dwars door de stad loopt en sinds jaar en dag voor discussies zorgt. In deze aflevering een terugblik in vogelvlucht op het proces tot nu toe.

Aanvankelijk had de eerste schop al in 2011 de grond in moeten gaan: de verouderde en ‘te smalle’ A9 zou over een lengte van bijna 2 kilometer volledig worden ondertunneld, zo besloot het college van B en W in 2007 onder aanvoering van oud-wethouder Remco Pols (PvdA).

[caption id="attachment_2849" align="alignleft" width="300"] A9 Amstelveen; anno 2015[/caption]

Make Over
Zijn handtekening onder een contract met het Rijk zou niet alleen een ondertunneling, maar ook een megalomane  make over van een immens deel van het centrumgebied van Amstelveen inhouden. Met zo’n drieduizend nieuwe woningen en vele tienduizenden vierkante meters nieuw kantooroppervlakte zou gemeente Amstelveen zeker 100 miljoen euro gaan verdienen aan het A9-project; evenveel als de ondertunneling zou kosten.

Verdienen
Als worst-case scenario gold in 2007 nog een opbrengst van ‘minimaal’ 80 miljoen euro, maar dan moest het wel heel raar lopen. Sterker, Amstelveen zou zeer vermoedelijk miljoenen aan de A9-ontwikkeling gaan verdienen.  Maar het liep uiteindelijk inderdaad heel raar  – en het werd nog gekker dan het worst case scenario. De handtekening was nog niet gezet of de crisis deed zijn intrede. De oplopende kantorenleegstand en de risico’s van financiële overschrijdingen baarden bestuurders en politici langzaamaan meer zorgen. Was het project een zonde of een zegen?

 ‘Als worst-case scenario
gold in 2007 nog
een opbrengst van
‘minimaal’ 80 miljoen euro’
Wethouder Herbert Raat (VVD, A9)

Bouwput
Prestige-ontwikkelingen als een zwevend nieuw hoofdkantoor van de KLM boven de tunnelmond of tientallen luxe torenflats aan de noordzijde van natuurlandschap De Poel bijvoorbeeld; de stad zou jarenlang in een ongekende bouwput veranderen, terwijl de financiële risico’s ongewis waren.

In de zomer van 2009 opperde de VVD in de Amstelveense politieke arena voor het eerst om de stekker uit A9-project te trekken. Het nieuws sloeg in als een bom, maar de liberale partij stond toen nog alleen in dat standpunt en al snel werden de rijen gesloten om toch door te gaan met het tunnelproject.

[caption id="attachment_2850" align="alignleft" width="300"] Artist impressions: Gemeente Amstelveen[/caption]

Toon
Maar de toon was gezet: de stellingname uit 2009 (stekker eruit) sudderde door en de crisis trok aan: de kantorenleegstand liep verder op, ontwikkelaars hielden de hand op de knip en de gemeentelijke reserves slonken ook nog naar een historisch dieptepunt. In 2010 kwam VVD-wethouder Herbert Raat aan de macht als opvolger van Remco Pols. Direct nam de  lobby om te stoppen met het mega-project grotere vormen aan. De liberale partij vreesde het failliet van Amstelveen; de opportunistische opbrengsten uit de glorietijd en de gedeelde verantwoordelijkheid voor financiële overschrijdingen waren serieuze kopzorgen.

Kruistocht
Wethouder Raat gooide in een ware kruistocht tegen het in zijn ogen té risicovolle ondertunnelinsgplan onder meer het miljoenen opsouperende A9-adviesbureau Boer & Croon (ofwel ‘the people in expensive suits’, aldus Raat) eruit en toog meerdere keren naar Den Haag (Ministerie) en Haarlem (Provincie) om te heronderhandelen over het omstreden contract.

Nieuwe variant
En in 2011 werd het contract van 100 miljoen daadwerkelijk opengebroken, maar het duurde uiteindelijk tot het najaar van 2013 eer de stekker daadwerkelijk uit het tunnelplan lag. Uiteindelijk ondertekenden begin 2014 alle betrokken partijen voor een geheel nieuwe variant: een verbrede en verdiepte A9 met geluidsschermen en twee overkappingen (waarvan 1 bij het Oude Dorp, zie foto & impressie), in plaats van een tunnel. Voor Amstelveen een slordige 60 miljoen euro goedkoper (de gemeente draagt nu ruim 38 miljoen euro bij, het Rijk 120 miljoen) en gemeentelijk risico op financiële overschrijding is uitgesloten. Maar ook tegenstanders roeren zich; zij zien vandaag de dag toch meer in een volledige tunnel en vrezen achteruitgang van de luchtkwaliteit.

Tekentafel
Al met al liggen de nieuwste plannen voor een verdiepte en verbrede A9  inmiddels op de tekentafel (2^e fase ontwerpronde) en de verwachting is dat de eerste schop in 2020 daadwerkelijk de grond in gaat…

Dit artikel verscheen ook in AmstelveenZ Magazine No. 4 - september 2015

---